۱۳۸۹ آذر ۷, یکشنبه

په هندو اروپایې ژبو کې دپشه یې ژبې موقف

(په هندو اروپایې ژبو کې دپشه یې ژبې موقف) دهغه کتاب عنوان دې چې د پشه یی ژبی څیړونکی احمد جان ماڼو لخوا لیکل شوی او دقلم ټولنی لخوا چاپ شوی.

د احمد جان ما ڼو لنډه پیژندنه
احمد جان ماڼو دمرحوم کمیسار محمد جان ځوې د مرحوم حاجي عبدالرحیم خان لمسې دی، دی د حاجي صاحب په مخوره او ړوند اندې کورنۍ کی په ۱۳۲۸هجري شمسي کال کی د کونړ ولایت د نورګل ولسوالې د کوز نورګل په کلي کی زږیدلې دی ،  د۱۳۳۶څخه تر ۱۳۴۱پوری د مزار لیسي له لومړني ښوونځي فارغ له ۱۳۴۲نه تر ۱۳۴۸د حربی ښوونځي ددولسم ټولګي فارغ په ۱۳۴۸ د حربي پوهنتون د زرهداروپه پوهنځي کی شامل او په ۱۳۵۱کال د جدي په میاشت کی د زرهدارو ددوهم بریدمن په رتبه دافغانستان د ملي دفاع وزارت د څلورمې زغروالې قوا ته د افسر په توګه د ټانک د بلوک د قوماندان په توګه دنده ورته وسپارل شوه . نوموړي د ۱۳۵۲کال د سردار محمد داوود خان په سپینه کودتا کې ،چی شاهي جوړښت او نظام یې نسکور کړ برخه واخیسته او د لومړی برید مني رتبه یې فوق العاده تر لاسه کړه ، لنډوخت وروسته د ټانک د ټولي قوماندان وټاکل شواو ورسره سم د افسرانو په عالي کورس کې شامل شو په همدی جریان کی یې د اکا د یمیکو زده کړو په خاطر د کانکور بریالۍ ازموینه ترسره کړه او په ۱۳۵۳هجرې شمسې کال کې شوروی اتحاد د زرهدارو په اکادمي کی شامل شو او په ۱۳۵۷کال کی د نظامي علومو د ماسټر په درجه هیواد ته راستون شو،پدی وخت کی په افغانستان کی د ثور انقلاب تر سره شوی وواو دی یې د خلکو د کوردګارد دلوا د ټانک دکنډک د قوماندان او ورسره یو ځای د افغانستان د انقلابي شورا دریس د سر یاورپه توګه وټاکه ، په ۱۳۵۸کال کی د څلورمې زغروالې قوا د سیاسي امر او په همدی کال کی د نوموړې قوا قوماندان وټاکل شو .
د ۱۳۵۸ کال د جدي د شپږمې په تور ما ښام د روسانو سره په مقاومت او بغاوت د څرخي پله زندان ته د روسانو د تالي څټو سلطانعلي کشتمند لخوا،چی د افعانستان غیر قانوني صدراعظم اومحمد رفیع یې غیر قانوني ددفاع وزیر وو،چی د شورویانو په اشاره د وطن او د خلکود ګټو په وړاندی په ناکامه کودتا کی برخه وال وو د هغو سره په سخت مخالفت ، احمد جان ماڼو یې د وطن سره د ژورې مېنې په جرم پرته له کومې قانوني محکمی په اعدام محکوم او کوټه قلفې کړ،چی لس کاله او دری میاشتۍ اعدام ته سترګۍ په لار وو ، وروسته د ګران هیواد دسیاسي بدلونونو په رامینځته کیدو سره د۱۳۶۸کال د حوت د میاشتۍ په ۲۶ نیټه له بنده ازاد شو او دوخت ددولت سره یې د رسمي کار د نه کولو پریکړه وکړه اود خپلې کورنۍ د حلالی روزي د پیداکولو لپاره یې دلته او هلته شاقه کارونه کول ،تر څو ،چې ۱۳۷۱ کال د مجاهیدینو زمانه راورسیده په۱۳۷۲کال کی مجاهدینو دی نږدی د یوه کال لپاره ننګرهار زندان ته ورواچاوه د ژوندانه د سختو شرایطو دتیرولو سره سره ده په خپل ګران هیواد افغانستان کې کله دلته اوکله هلته شپې او ورځي تیرولي په پایله کی ستونزي ډیرې او زمانه ورباندی ډیره ستغه شوه او خپل ګران ټاټوبي، کلې او کور پریښودو ته اړ شو،چی اوس د ډنمارک په شاهې دولت کې خپلې د پردیسې شپي او ورځي تیروي.
نوموړی دهغی مېنې په خاطر،چې د اصلی اریایې ژبی اریک(پشه یې) سره لرله اوس په نوموړې ژبه کې څیړنه کوې ،چی له نیکه مرغه اوس یې یو کتاب (په هندو اروپایې ژبو کې دپشه یې ژبې موقف)په نوم له چاپه راوتلی دی ،دوهم کتاب یې،چې د اوستا په لرغوني کتاب کی د پشه یې ژبې ژوند په ثبوت رسوې تر لاس لاندی دی او همدا ډول دریم کتاب ،چې په مودرنو هندو اروپايې ژبو کې د پشه یې ژبې د ژوندیو نومونو او ویونو ښکارندوی وې پری هم کار روان دې انشا اله په راتلونکې کې به چاپ او علاقمندانو ته به وړاندې شي. نوموړی کله ناکله په پشه یې او په پښتو ژبه شعرونه هم لیکي. داهم دپشه یی شعر یبلګه چې د جګړی غندنه ده:
انچالي نويان
انچـــالي نـــویان، نامه نـــویان، ســـدوري جـــوانان کوچيى رجینا
امو انچالي نه ایړیسا، انچالي پوړه تستیسا، چوې دنیا ودای اېړېسا
انچــالي نـــویان، نامه نـــویان، ســـدوري جـــوانان کوچيى رجینا
انچالي اچکالي نویان، انچالي ویکا لې نویان، انچالې کرکالې نویان
انچـــالي نـــویان، نامه نـــویان، ســـدوري جـــوانان کوچيى رجینا
امو انچالې نه ایړیسا، انچالې پوړه تستیسا، چـوې دنیا وداې ایړیسا
کاو ایر ســـدورا آســـمان شې اما، سـور، مای، تارا، کوچيى ازینا
انچـــالې نـــویان، نامه نـــویان، ســـدوري جـــوانان کوچيى رجینا
امــو انچالې نه ایړیسا انچــالې پوړه تستیسا چوې دنیا ودای ایړیسا
اوړدا، اوړدا، اوډ آســـــمان، اکـــــــوړ زمین، ایر او الــیـني لـړن
انچـــالي نـــویان نامـه نـــویان ســـدوري جــــوانان کوچيى رجینا
امو انچالي نه ایړیسا،انچالي پوړه تستیسا ، چوې دنیا ودای ایړیسا
کوچـــــيى گڼ چــنــټي جتــیــنا، لـــوړیک، چـــمـار، آســک بیېنا
انچـــالي نـــویان، نامه نـــویان، ســـدوري جــوانان کوچيى رجینا
امو انچالي نه ایړیسا، انچالي پوړه تستیسا، چوې دنیا وداې ایړیسا
ایدا! لـــــــــیونگــــري ســــــــــیونگري تانک منجـــه کمان ککړا
انچـــالي نــــویان، نامه نــویان، ســـدوري جــوانان کوچيى رجینا
امو انچالي نه ایړیسا، انچالي پوړه تستیسا، چوې دنیا ودای ایړیسا
چـلیک، شــــــــامیک، پیلي او شـــــــــونیک اي ودنای اي لامای
انچـــالي نـــویان، نامه نـــویان، ســـدوري جــوانان کوچيى رجینا
امو انچالی نه ایړیسا، انچالي پوړه تستیسا، چوې دنیا ودای ایړیسا
چـــــــــــوینا! جــــوپلیکالا، رنگ او تـرا دیکلا رب العـالمین آس
انچـالي نـــویان، نامه نـــویان، ســـدوري جــــوانان کوچيى رجینا
امو انچالي نه ایړیس، انچالي پوړه تستیسا، چوې دنیا وداې ایړیسا


آثار باستانی مناطق پشه يی نشين

محمد زمان کلمانی پشه يی ها يکی اقوام بومی افغانستان اند که از گذشته های خيلی دور به اين سو اکثراً در دامنه های کوه هندوکش بويژه مناطق جنو...