POLIZEI , police ,polis ,polizia ,policia…..
Ordet politi stammer fra det græske ord polis, som betyder by Afledt ordene polites (borger) og politeia (stat). I renæssancen blev det latinske ord politia almindeligt brugt om statsforvaltning[kilde mangler].
د پولیچي ، پولیتي یا پولیس لغت ریشه د لاتین / یوناني نه اخیستل شوی ده, چی د پولیس معنا ښار / شار دی. له دی څخه اخیستل شوی لغت polites چی د وطن دار شهروند معنا لري او politeia د دولت معنا ورکوي. اوپه رنسا نس کښی دا لاتین نوم عمومآ په دولتي اداره کښی د پولیتیا په نامه استعما لیده . [منبع یې ناڅرګنده].
پولیس یولرغونې آریایې نوم دی، نن سبا خورا مشهوراونړیوال شوی ،د نړۍ پرمخ هند واروپایې اوغیرآریایې هیوادونو ژبواوادبیا توته ورننوتی یواوبل ته په ورته نومونواونږدی دیالیکتیک سره شتون لري !
همداشان، دنړۍ پر مخ ټول هیوادونه ، په خپلوتشکیلاتو کښی دامنیت په نوم د(پولیس) قوتونه لري ،دا مهمه نه ده چی دنومونو یوشانته والی یې، یودبل سره ورته دي که نه ؟ مهمه مسئله داده چی ،وظایف یې په ټولونړیوالوهیوادونوکښی یوشانته معنا شریک تعریف اومفهوم لري چی ، نن سبا ورته کورنۍ (امنیتي ) قوت وایې .
کله چی ، یو څیړونکی غواړي په ځنو موضوعاتو اویا نومونو ، علمي لیکنه یا اثرولیکي او دبشرد تت او تورتم تاریخ اړخونه ځان اونړیوالوته روښان او ورڅخه اګاه اوخبر کاندي ،ځان دپاره خپله خاصه اوزړه پوری موضوع چی دی ورسره مینه اوعلاقه لري هدف ټاکي .
ددی لپاره چی، څیړنه یې په علمي اومنطقي دلایلو استواره ولاړه وي داړوندې موضوع د ترسره کولو په خاطر پوره زیار ګالي دنړۍ دسترو کتابتونونو دروازې پرانیزي اود مطالعی میزونوتر شا ، تشویشونوسره مل کښیني اومخکښی له مخکښی په نښه شوي څیړنیزې لیکنې ، مقالې او کتابونه چی ،دی ورته دڅیړنې اړتیا احساسوي راټولوي او په لوستلویې پیل ، پاڼه دپاڼې پسی اړوي د پاڼې دیوه مخ څخه وبل مخ ته ځي اوهره کرښه یې یو دبل پسی په پوره پام اودقت سره لولي ، خپل مقصد اوټاکلي هدف ته ځان ور رسوي ، ترڅوهغه اړین ټاکلي څیړنیزغمي چی ، دی ورته نا قراره وي یعنی : نوم، فعل ، معنا او مفهوم چی دی یې غواړي ومومې اوخپله تنده وربا ندی ماته کا ندي را ټولوي یې ، چا پولوته یې برابروي ، محتاج ، کونجکا و بشراود هماغې ژبې ویوو نکو اود نورو ژبو څیړونکوته چی ، دداسی تحقیقا تو سره مینه لري په مستند ا تو دکتاب لیکوال ، دکتاب نوم د پاڼې شمیره دچاپ کال اوحتی کرښه یې هم د محقیقینو د، قناعت اوتسل لپاره دمقا لو یا دکتاب په بڼه چاپ اوانساني ټولنې پوها وي ،قناعت او استفا دې ته یې وړاندی کوي .
نن سبا زمونږ دخا ورینې نړۍ کونجکا و بشر د خپلې پرمخ تللي نړۍ په دننه کښی دخپل په لاس جوړو شوو پرمخ تللووسایلو په مټه او برکت ډیرستراوزمان ګیرکارونه په لنډ وخت کښی ترسره کړي دي، کمپیوتري ،انترنیټي انسایکلوپیدیا ګانې یې دنړۍ پرمختلفو ژبود انترنټ په مخ ثبت اودبشر داستفادی لپاره یې په ښکلو ډیزاینونو تیار اواماده کړیدي چی ، په ډیر کم وخت کښی یو سترستونزمن کار په یوه کلیک سره تر سره کولای شي .
ښاغلولوستونکو او د(پولیس ) د نوم مینه والو ، تاسی به څه فکر کوئ چی ولی ، دا نوم ما دڅیړنې لپاره رامخ ته کړی دی .!!؟؟؟
څه وخت وړاندی اتریش هیواد ته په سفرورغلی ووم ، دبیرته راستنیدو په وخت کښی دنوموړي هیواد پایتخت د ویانا دهوایې ډګر په یوه اوږده دهلیز کښی دخپل د پرواز ګیټ (کړکۍ ۰۳۶) دپیداکولو په نیت په یوه اوږده دهلیز کښی ور روان وم چی ، ناببره سترګې می په یوې ښکلې زړه پورې ولاړې ابي رنګې تابلو ورخښې شوې ، چی د (پولیس ) نوم په ډیرو ژبو، په لاتیني او یو شمیر نورو ژبو په الفبا کښل شوي وو ځا نته راښکودم اویو دبل پسی می ولوستل .
د لږ سوچ اوفکر وروسته داسی یواحساس را ته پیدا شو چی ، ګویا دا زما د مورنۍ ژبې ( پشه یې ـ آريک ) یوژوندی نوم اوفعل دی ، لږ څه د خوښۍ احساس هم راکی وټوکیده ، سم دستي می پریکړه وکړه چی دا نوم به څیړم اود خپلو پشه یې ژبواود هند و آروپایې ژبو ژب پوهانواوعلاقمندانو سره به یې شریکووم ، په ډیره بیړه ما خپل موبایل تلیفون د جیبه څخه را وویست او یوعکس می ورڅخه واخیست تر څود یوه ژوندي سند په توګه یې دوستانو اوعلاقمندانو سره دانترنیت اوفیسبوک له لاری شریک کړ.
دادی همدا سی چل می وکړ اود (پولیس ) دنامه ، فعل او مفاهیمو د پیدا کولو لپاره لاس په کارشوم اوپه لاندی ډول می خپل څیړنیز کار پیل کړ .
په الوتکه کښی مې د ( پولېس) نوم ، زمونږ دهیواد افغانستان د( پولیس) دنامه شکل ، تلفظ ،مانا اومفهوم له پلوه دلاتیني(پولیس) د نومونوسره په پرتله کړ :
لومړی : داچی ، په لاتین لیکل شوي د(پولیس ) نومونه د لوستلواو تلفظ له پلوه ، یوبل ته پوره ورته اوپه ډیرو نومونو کښی یې دنامه د لومړۍ برخې (پولیس ) توري یو دبل سره خورا نږدی ، شریک اویوشانته دي .
دوهم : په لومړي سرکښی د لاتین ( پولیس) یوبل ته ورته اویو شان ښکاري د (پولي) نامه وروسته برخی ، چی دژبو دخصوصیاتو له مخې تلفظونه یې مختلف اوځانګړي دي د c ,s ,t, th , z حروف لرې چی، هریویې په خپلوژبوکښی خپل خپل اواز لري.
دریم : دپولیس دنامه د (پولي ) دکلیمی څخه وروسته ددوهمې او وروستنۍ برخې توری یې هریو خپل تلفظ لري اما ټول یو وبل ته ورته اوپوره مشابه دي . هرلوستونکی او اوریدونکی دا درک کولی شي ، چی ټول یوبل ته ورته دي اود (پولیس ) مانا لري .
څلورم : برسیره پرلوړې توضیح اویو دبل سره یې مشابهتونه ، مونږ ته دا څرګندوي اوراښایې چی، دټولونومونوڅټه یوه اویو نوم دی خو، دا څرګنده نه ده چی اصلي څټه یې په کومه آریایې ژبه کښی شتون لري مانا ،تعبیرونه ،تفسیرونه او مشابهتونه یې یودبل سره کوم دي .
شننه : مونږته خو،ددنمارکۍ ژبې انسایکلوپیدیا د(پولیس ) نوم د ښار ،شهر ، شهروند ،وطندار اود دولت په نوم مانا تعبیر اوتفسیرکړ،!؟
خوکله چی مونږ دیوناني د(پولیس ) پخواني نوم مانا اومفهوم ته پام وکړودنني نړیوال (پولیس ) د دندې سره دنړۍ په هره ټولنه کښی چی ، وي پوره توپیر لري .
دنني نړیوال پولیس دنده ده چی ،په هر وخت اوزمان کښی دخپل هیواد په دننه کښی ، د حواد ثو د مخ نیوي دپاره په حال اومستقبل کښی چمتو وي اوکه چیری په ماضي کښی کومه داسی پیښه شوې وي هغه وپلټي اوپیدایې کړي . دننیو پولیسي قوتونو دنده دنړۍ په کچه داده چی ، هرې حادثې اوواقعې ته ځان ورسوي هغه مهار یایې مخه ونیسي دجنایاتو، غلاوو، جګړواودټولوطبعي اوغیرطبعي حوادثوته رسیدل اولومړنۍ مرسته کول یې دنده ده.
دلته مونږ یوه مهمه کلمه چی ،( پولیس = رسیږو/ میرسیم ) د ی ، د پشه یې ، پښتو ، فارسی ژبو افعال دي چی، دپشه یې ژبې د ادب دیوه مصدر( پوليک = رسیدل / رسیدن ) دګردان څخه دفعل په شکل کښی تر لاسه کیږي . یعنی په پوره چټکتیا حواد ثو ته ځان رسول او اجرائات ترسره کول دي .
اوس که همدا توضیح په نظر کښی ونیسو (پولیس ) یعنی رسیدونکی اودټولوپیښومخه نیوونکی دقوانینو تطبیقوونکی ، دخپل هیواد قانون ساتونکی او دقانون د درناوی کوونکي معنا اومفهوم تر لاسه کوو چی ، پولیس باید دا ټول کارونه په عجله او په زر( رسیدو) سره تر سره کاندي اودعمل جامه ورته ورواغوندي .
دا چی ، زمونږ دهیواد افغانستان او معمولآ دنړۍ تاریخ پوهان ،محقیقین ،ادیبان ،لیکوالان، باستان شناسان فیلسوفان اودډیرونوروصنفونو اومسلکونو نمایندګان د یونانیانواودهغویو په لیکل شوو اثارو اوپه تاریخي لیکونو حساب کوي اوپری متکي دي اوورته اعتبار لري څه نا څه په لږو ډیرو یا ټولومسا ئلو کښی په یوناني اثارو تکیه لري اودخپل تحقیقاتي کارونود ارزښت دپورته وړلواودقیقولو په خاطردهغوی هره تاریخي لیکنه دیوه قوي سند په توګه په کاروي چی، د( پولیس ) نوم هم یو د هغو تاریخي نومونو څخه ګڼم چی ،مونږ هم دخپل کار دبشپړولو په خاطر انسایکلوپیدیا ته مراجعه وکړه اومونږ ته یې هم د (پولیس ) تاریخي نوم په یوناني لرغونې ژبه کښی مانا کړ کوم چی ، پورته ورڅخه یادونه وشوه.
په دی برخه کښی زه غواړم د (پولیس) نوم زمونږ دګران هیواد افغانستان په ملي (پشه یې ) ژبه کښي دیوناني ژبې د (پولیس ) دنامه سره په ریښه یې ډول په څومره نږدیوالي ،ورته والی یا یووالي کښی ولټووم اوديوناني ژبې د(پولیس) دنامه دتعریف ،مانا ،مفهوم سره په پرتله کښی وڅیړم او ورپسی یې محترمو ژب پوهانو قضاوت ته وړاندی کړم .دا هم په همدی خاطر چی پوهان ووایې او دا څرګنده کړي چی، د(پولیس) نوم به د نړۍ کومې ژبې پوری اړوند وي اودا نوم د نړۍ دختیځ څخه لویدیځ ته تللی یا برعکس ، یا بل کوم نظر ورته لری !!؟؟
زه دلته د خپلې ادعا د ښه ثبوت او په کورسۍ کښینولو په خاطر د (پشه یې ) ژبې ( پوليک = رسیدل / رسیدن ) مصدر ګردانوم او ورته ګورو چی، د(پولیس) فعل څه ډول دنوموړي مصدر څخه په لاس راځي اومانای څه ده ؟ ایا په لاس راغلی فعل دیوناني ژبې محصول دی که دلرغونۍ آریایې (پشه یې/ آریک ) دژبې !!!؟؟؟
پولیک = رسیدل / رسیدن
پشه یې / پښتو / دری،فارسی ضمایر فعلونه /افعال
پولیک = رسیدل/ رسیدن پشه یې / پښتو / دري ضمایر
آ / زه / من پولیم / رسېږم / میرسم
تو / ته / تو پولي / رسیږې /میرسی
سی / هغه / او پولا، پولګا /رسیږي /میرسد
آمو / مونږ / ما پولیس ، پولیسه / رسیږو / میرسیم
ایمو / تاسو / شما پولیدا / رسیږئ / میرسید
تې / هغوی / انها پولین / رسیږي / میرسند
امری افعال یې : مفرد مخاطب = پولیا (ورسوه/ برسان) جمع مخاطب = پولیدا (ورسوئ / برسانید)
د پشه یې ژبی د ( پوليک = رسیدل / رسیدن) دمصدر څخه د نوم او امري افعالو اوصفتونو شتون اودهغویو استعمال په یوه یوه جمله مثال کښی ګورو :
پول = پل ، جسر(عربې) : نندي شره پول ویټیتیک = دسین دپاڅه پول جوړ شوی دی = بالای دریا پل اعمار شده است .
پول = پیسې : اي پول ودام نه شي = یو پول راسره نشته . یک پول (پیسه ) نزدم نیست .
پول = ځوی / پسر : آ پول نه داریم = زه ځوی نه لرم = من فرزند ندارم .
دادی اوس چی ، د پشه یې ژبې ( پولیس ، پولیسه ) نوم مو د (پشه یې) ژبې د ( پوليک = رسیدل / رسیدن ) دمصدر په ګردان کښی ، دجمع متکلم د پاره دفعل په شکل کښی چی ، کټ مټ په اصطلاح د (یوناني) د (پولیس ، پولیزیه، پولیسیه ...) اونور، دنامه سره پوره ورته او د یوې سیکې دوه مخه دي اودیواوبل سره هیڅ توپیرنه لري ، خو دیونا ني اوپشه یې ژبو مفاهیم اومعناوی یودبل څخه د ننیوو دپولیسي دندو څخه کوم چی پاس ورته اشاره شویده توپیرلري دمٍثال په ډول په یوناني ژبه کښی پولیس د (وطندار ، ښاري ،شهروند ، دولت ) په نومونو معنا ،توضیح اوتشریح شویدي .
خو ! همدا د یوناني ژبې د(پولیس ) نوم په پشه یې ژبه کښی دیوه مصدر دګردان په پایله کښی دجمع مخاطب لپاره د (پولیس ،پولیسه = رسیږو ،میرسیم ) په معنا وو لاس ته راځي چی، دنني پولیس دمعنا او مفاهیمو سره ښه څنګ لګوي کوم چی ،ما مخکښی توضیح اوتشریح کړل .
برسیره په لوړو توضیحاتو په پشه یې ژبه کښی ډیر نور داسی نومونه شتون لري چی ، دپشه یې ژبې د( پولیس) دنامه سره خورا نږدی علمي ،منطقي نه جلا کیدونکي اړیکي او د آریایانو دلرغوني فرهنګ یوه اساسي برخه جوړوي شته دی لکه :
پول = پیسې ؛ پول =ځوی، پسر ؛ پول = پل / جسر «عربي» دا هغه نومونه اوشیان دي چی په پشه یې ژبه کښی ترننه استعمال لري اوپه علمي ،منطقي ، اقتصادي ، ولسي اوفرهنګي لحاظ دټولنې سره داړیکو دجوړولو اوساتلو اودوام ورکولو په معنا دي په ترتیب سره یې تشریح اوتوضیح کوم لکه :
- پول = پیسې ،چی یو اقتصادي نوم ، شی اواړیکه ده چی ، دخلکو اوهیوادونو ترمینځ په ټولنه کښی دراکړی ورکړی ( داد وستود ) وسیله او رابطه ده !
- پول = ځوی ، پسر . د بشرد لرغونې تاریخ څخه را نیولې ترننه اولاد لور اوځوی دواړه دبشریت د ادامې محصول دمخکیني اوراتلونکې کورنۍ ساتونکي ادامه اودپاسنی اوراتلونکی نسل ترمینځ دحلقې اود پله حیثیت لري اویودبل سره یې غوټه کوي اودتمدن د ادامې سبب او وسیله دي . لا تر ننه په ختیځوآریایې وروسته پاتی ټولنو کورنیوکښی اوښایې دټول بشر په تومنه کښی د (پول =ځوی ) دزږیدو اولرلو احساس شتون ولري ترڅو دوالدینو دزړښت په وخت کښی یې ځوی ددویو دسوکاله اوامن ژوند سبب او وسیله شي !
پول = پل « جسر» .د پشه یې ،پښتو، فارسی ژبوکی دانوم د ددو ساحلونو ،ددوو وچو ،ددوو ګړنګونو تر مینځ دسهولت او امن دپاره دانسانانو اوحیواناتو داسانتیاوو لپاره جوړیږي لکه، دسیندونو دپاڅه ستر لوی او واړه پلونه دلختي دپاڅه پولچک د دوو ګړنګونو تر مینځ پولونه اونور چی انسان ورباندی پوره دامن اوراحت احساس تر لاسه کوي مانا ورکوي .
یادونه : اوس نو پورتنې دیونانۍ اود پشه یې ژبو د (پولیس ،پولیسه ) نوم ،معنی ،مفاهیم ، توضیح اوتشریح شول او په دواړو یادو شوو ژبو کښی ورباندی هر اړخیزبحث اوشننه وشوه ، ښایې چی ، اوس دا موضوع ښاغلو دآریایې ژبو ژب پوهانو،تاریخ پوهانو،لرغون پوهانو اوڅیړونکو ته دهغویو دنظر ورکولو په خاطروړاندی کړو او دا ځان ته جوته کاندي چی ، دا د ( پولیس ) نوم به په کومه ژبه کښی لرغونې ،زوړ او ریښه به یې په کومه ژبه کښی شتون او لرغونتوب ولري !!!؟؟؟.
ایا دا د (پولیس ) نوم به دأرغونې اریایې ژبې ( پشه یې / آریک ) پوری اړوند نوم وي که، دیوناني ژبې اړوند !!!؟؟؟
غوښتنه : د ښاغلو ژب پوهانو څخه په درناوي هیله کیږي چی ددغې څیړنې دبشپړ تیا اودنیمګړتیاوو دله مینځه وړلو په خاطر خپل نظریات اولارښوونۍ ونه سپموي .
په درنښت .
« ماڼو »
پژوهش نام ترکیبی (امبولانس )
در زبان « پشه یې /اریک »!
امبولانس
Ambulance
The term ambulance comes from the Latin word "ambulare" as meaning "to walk or move about.
نام امبولا نس امروز دراین کره خاکی جهان شمول شده وجهانیان از این نام درک مشترک ومفهوم یک سان دارند . به نظر من در قدم اول این نام مربوط زبانهای هند وارو پایی بوده که، درزبانهای متزکره ریشه ، معنی ،مفهوم ،تلفظ مشترک ومشابه باهم داشته وهرشنونده ازان درک یکسان دارد ، به خاطر یکه درشروع کلمه پنج حرف اولی ان که ،عبا رت ازامبول ambul یک کلمه با حروف مشترک لاتینی بوده هیچ تفاوت باهم ندارند به همه اریایی زبانها درک ان سهل ، اسا ن ، مشابه و یکسان است ولی ، قسمت دومی واخری ان به نسبت دیالکتیک هرزبان اریایی که ، درلهجه های خویش حروف های لاتینی c,s,z را به گونه های مختلف ومطابق به خصلت های زبانهای شان تلفظ مینمایند مانند ambulanc ، ,ambulance, ambulancia ,ambulanza وغیره در زبا نهای سلاودراخر کلمه (ث) و(یا) دارند که، به اشکال امبولانسیا، امبولانثیا تلفظ میشوند که، درنتیجه همه اسمای امبولانس درهمه زبانهای هند واٰروپایی باهم نهایت در نزدیکی قرار دارند .
به نسبت روابط تنگا تنگ جها نیا ن باهم در عرصه های گوناگون ، نام امبولانس نیز در زبان های جها نیان نفوذ نموده وتقریبا برای همه باشند گان جهان بیگانه نبوده واشنا میباشد ، که با شنیدن نام امبولانس تقریبا برداشت همه گان همان بوده و برای هرشنونده قابل درک و شناخت است و مفهوم مشابه ویک سان را از ان می بردارند.
در این هیچ شک و شبه نیست که ، نام ا مبولانس درهر کشور جهان به زبان وا د بیا ت مروج خودشان و مطا بق به چگونگی احتیاج فهم و درک جامعه شان گذاشته میشود ولی، معنی ومفهوم مشابه ، مشترک ویکسان به همه جهانیان دارد .
اگریک شهروند متمدن این کره خاکی دریکی از گوشه های این جهان چه، درحضر ویا در سفر در محلی سکونت داشته باشد وپرده های گوشش را الارم امبولانس به احتزاز اورد، بدون درنگ فورآ درک میکند که ، امبولانس است !؟ که ، ذهن هر شنونده را با خود به یک سان مصروف ساخته و در فکر شفا خانه ، دا کتر، مریض وخود امبولانس شده ومتوجه سیر حرکت امبولانس نیزگردیده، هر راننده و رونده و ساکن ونشسته به امید اینکه چگونه درین مرحله حساس به امبولانس شرایط خوب وبهتر را اماده نماید تا امبولانس به سهولت به منزل گاهش به حسن صورت بدون ضیاع وقت برسد درخیال خویش یک تصویر خوب انسانی و همکا ری را میرساند . این بود یک تصویر مشترک وعمومی ازنام امبولانس ومعنی ومفهوم یکسان ازان درسطح انسانی.
حالا نام ا مبولانس را از لحاظ ریشه یی تاریخی و ا د بی ان تحت غور، تحقیق ، پژوهش و بررسی قرار میدهیم تا بدانیم که ، این نام به شهرت رسیده جهانی امبولانس درکدام زبان اریا یی از زمان با ستان تا اکنون زند ه است و میراث کدام یکی از این زبانهای آریا یی به شمارمیرود .
دراین جا میخواهم نام ترکیبی امبولانس را که، درفوق دررابطه به شکل و چگونگی اسم معنی و مفاهیم ان توضیحات کافی داده شده است درزبان اصیل آریایی (پشه یی / آریک) با زبان های هند واروپا یی در مقا یسه با هم دیگر شان در نظر میگیریم و به پژوهش ان اغاز نموده تا واقعیت را در یابیم که ، این نام مشترک به شهرت رسیده کنونی جهانی امبولانس میراث کدام یک از زبانهای آریایی است و ریشه یی ان از زمان باستان تا اکنون درکدام یکی از زبا ن ها موجود ومیراث کدام یکی از این زبانها ی آریایی است :
امبولانس :
ایا! نام امبولانس یک نام ترکیبی است !؟ ایا ! از زمان باستان تا امروزدر زبان اصیل آریایی زنده ومال زبان اصیل آریایی پشه یی میباشد !؟
دربرابر سوالات فوق چنین اظهار نظر مینمایم ومیگویم که، بلی !
نام امبولانس درزبان (پشه یی ) با شواهد علمی ومنطقی ان از زمان باستان تا امروز درادبیات زبان پشه یی منحیث دو نگین زیبا در دو مصدر ودر دو فعل جدا گانه انها ، یک نام ترکیبی بوده و تا اکنون در ادبیات باستان (اریانا ویجه ) درزبان پشه یی زنده ونفس میکشند:
به اثبات ادعای خویش و برای بدست اوردن دو نگین (فعل ) باهم بسته وریخته شده امبولانس اغاز به توضیح وتشریح ان نموده و در نتیجه حاصل بدست امده را به پیشگاه محقیقین پژوهشگران ادبیات زبانهای هند و اروپایی وعلاقمندان ادبیات پشه یی ، پشتو وفارسی تقدیم میدارم تا تصمیم وفیصله نهایی خویش را در رابطه به تحقیقات این جانب اظهار عقیده نمایند .
برای به سر رساندن و اثبات ادعای خویش میپردازم به گردا ن نمودن پی در پی دو مصدر زبان پشه یی (امبلیک = دویدن / منډی وهل ) و (انیک = زدن /وهل ) که تا از ترکیب دوکلمه دو (فعل ) مورد ضرورت را از گردان مصادر فوق بدست اورم :
امبولیک = دویدن / منډی وهل
ضمایر پشه یی /فارسی/پشتو افعال پشه یی / فارسی /پشتو
افعال امری :
مفرد : امبلی / بدو /منډه ک
جمع : امبولهدا / بدوید /منډه کړئ
آ / من / زه امبولیم / میدوم / منډی وهم امبولا = دویدن / منډه
تو / توو / ته امبولی / میدوی / منډی وهی امبولهنا ، امبولهنۍ / دویدنش /منډه یې
سی / او / هغه امبوله / امبلوگا / منډی وٓهي
امو / ما / مونږ امبولیس /امبولیس /میدویم / منډی وهو
ایمو / شما / تاسی /تاسو امبولیدا / میدوید / منډی وهئ
تی / انها / هغوی امبولین / میدوند / منډۍ وهي
در زمان گردان کردن مصادر در زبان پشه یی قاعده چنین است که ، علامه مصدری (ک) مانند دری /فارسی (دن و تن) ان ازتنه یی مصدر جدا شده وفعل امری (امبولی = بدو ) وبا اضافه کردن در ریشه یی فعل ( امبولی) با ازدیاد کلمه (دا ) که، (امبولدا ) ازان بدست می اید و فعل امری برای جمع مخاطب است وفعل صفت که ، ازان بدست میاید (امبولنا ) وبرای جمع غائبین (امبولینا ) میباشند نا گفته نباید گذاشت که :
تا امروز والدین وبزرگان وخویشاوندان اطفال پشه یی حینیکه طفل کوشش به ایستادشدن میکند وبعد ازان زمانیکه تصمیم به قدم گذاشتن وقادر به حرکت میشوند از طرف نزدیکان اعضای خانواده مربوطه شان جهت تشویق انها چنین جمله ها را به کار میگیرند :
امبولی امبولی هله هله خیر دی گی شاړهکی = بدو بدو هله هله به خیر که روان شدی .
همچنا ن پشه یی ها رواج قدیمه خویش را از زمان باستان تا امروز حفظ ونگهداری میدارند ، درزمان که اطفال شان شروع به قدم گذاشتن میکنند جهت تشویق شان نانهای گرد دایروی را در پیشوای شان لول میدهند تا طفل تشویق و قادر به گرفتن قرص نان گردد ونیز چنین جمله را به خاطر خوشی ورغبت شان به کار میبرند مانند :
هله ، هله امبولی ،امبولی اویی انشیا =هله ، هله، بدو، بدو نان را گیر کن .
نتیجه : بعد از گردان مصدر(امبولیک = دویدن ) در زبان پشه یی وبدست اوردن افعا ل از مصدر موصوف ، ما فعل (امبولا، امبولی = ( دویدن ، بدو) را بد ست اوردیم که ، از لحاظ شکل ، تعداد حروف ، صداها وتلفظ با قسمت اول نام ترکیبی امبولانس ( امبولا) که، گویند نام ( لاتینی) است هیچگونه تفاوت وفرق ندارد وبه ان مشابهت عام وتام داشته و مانند دو روی یک سکه است بدست اوردیم .
بر علا وه معانی و افعال ئیکه از مصدر (امبولیک ) زبان پشه یی ، استخراج میگردند از لحاظ دانش پژوهشی ادبیات زبانها ی هند و اروپایی فوق العاده زیبا ، علمی ، منطقی و به بنیاد دلایل گوناگون ادبی ،ازهر نگاه قابل درک میباشند که به زنده بودن زبان اصیل آریایی ( پشه یی ) و به مادر ومادر بزرگ بودن زبانهای هند واروپایی صد در صد دلالت میکند .
اینک قسمت اول نام به اصطلاح لاتین امبولانس را که ( امبولا ) باشد به شکل احسن ومستند از زبان اصیل آریایی (پشه یی /آریک ) بدست اوردیم ،تا قناعت زبانشناسان حاصل ومطمئن شوند که نام (امبولا ) درزبان باستان اریایی پشه یی /آریک ذنده است .
حالا قسمت دوم کلمه ( امبولانس ) را که، کلمه (انس ) است از از مصدر( انیک = زدن ) زبان اصیل آریای( پشه یی / آریک) قرار ذیل بدست میاوریم:
انیک = زدن / وهل
ضمایر زبان پشه یی ودری / فارسی افعال زبانهای پشه یی وفارسی / دری
آ / من انیم ( هنیم) / میزنم
تو / توو انی (هنی ) / میزند
سی / او انا / انهگا (هنا ،هنگا ) میزند
امو / ما انیس (هنیس ) / میزنیم
ایمو / شما انیدا (هانیدا ) / میزنید
تی / انها انین (هنین ) / میزنند
فعل امری مصدر (انیک /زدن ) برای مفرد مخاطب ان / هن (بزن )
............................... ....... جمع ......... اندا (هندا) / بزنید )
انکالا / زننده برای صفت فاعل مفرد مزکر)
انکالی / ............................... .....مونث
انوا / زده شده .....................مفعول مفرد مزکر
انوی / زده شده.............................. مفرد مونث
اننا (هننا ) زدن فعل صفی برای (زدن / وهنه )
خاطره : گردان مصدر (انیک / زدن) درزمان ماضی دارنده پسوندهای بالترتیب دارنده افعال ( انهچم ،انهچی ، انچهان ، انچهن / انهچو/ انهچین ) میباشند . ناگفته نباید گذاشت که ، درزمان اینده هر مصدر زبان (پشه یی /آریک ) افعال خودرا دارد ، باید گفت که، گردان های مصادر در هر زمان یعنی (حال ، اینده وگزشته ) شکل منظم وخاص خودرا داشته و همه صفت ها، فعل ها به شکل بسیار خاص منظم ،قشنگ ودلپزیر حاصل میشوند !؟؟؟
حالا که ما درگردان مصدر (انیک / زدن ) فعل مورد نظر خودرا درفعل جمع متکلم زبان( پشه یی / اریک ) در (امو / ما = انیس ، انیسا / میزنیم ) بدست اوردیم ، حالا اگر همین فعل (انیس ، انیسا ) یی زبان پشه یی رابا فعل بدست اورده از مصدر (امبولیک = دویدن ) راکه (امبولا ) میباشد یک جا نمائیم به چنین فیصله ونتیجه میرسیم ببینید !!!
امبولا = دوید ن / بدو ، میدود ، بدود .
انیس = میزنیم .
امبولا + انیس = امبولا انیس . حالا اگر درجمع این معادله از اخیر فعل (امبولا ) که ،حرف اخر ان ( ا ) است وهم چنان در اغا ز فعل دومی جمع شده ( انیس / میزنیم ) که ، در اول ان حرف ( ا ) است با بدست امدن دو حرف صدا دار مشابه ویکسان که، دروسط افعال یاد شده ( ا ) ها ، به مشاهده میرسند اگر یکی از این دوحرف (ا) را حزف و از بین برداریم واژه ترکیبی یی (امبو لانس ) بدست می اید که ، هیچ تفاوت با ( امبولانس ) به اصطلاح لاتینی تفاوت نداشته وندارد .
حالا باید گفت که ، لغت ترکیبی (امبولانس ) به اصطلاح لاتین با ( امبولانس ) زبان (پشه یی / اریک ) که ازترکیب و ازیک جا شدن دو نگین (فعل ) مشعشع ان حاصل وبدست امد .
حالا من این توضیح وتشرح راکه ، به ارتباط نام ترکیبی ( امبولانس ) به بنیاد ادبیات وزبان ( پشه یی / آریک ) ترتیب ، تشریح وتوضیح نمودم . به پیشگاه همه دانشمندان ادبیات زبان های ( هند و اروپایی ) دانشمندان، زبان شناسان ، شاعران ، نویسندگان وبه اکادمی علوم کشور عزیز مان افغانستان تقدیم میدارم ، تا درعرصه این تحقیق من نظرعالمانه خویش را، ارایه نموده ونظر های سازنده شان را در مورد اینکه ، ایا نام مشهور ترکیبی ( امبولانس ) لاتینی است ویا از زبان (پشه یی / آریک ) زبان بومی کشور عزیز مان افغانستان به کشورهای اروپایی رفته است لاتین شده ویا برعکس !!؟؟؟.
با احترام . احمدجان مانو . 08-12-2017 دنمارک.
